Hij had nog nooit een kwast vast gehad. Tot hij bij KunstKnuffel terecht kwam. Nu schildert Tobias (63) zowat elke dag. Zijn kamer op de eerste verdieping van het verzorgingshuis is een galerie met een bed erin. Zijn atelier is bij de manager op kantoor. Als we er langs komen zie ik de canvassen met blauwe ondergrond te drogen liggen.
“En wat vind je?” Vraagt hij als we zijn kamer binnen komen. “Wow!” Zeg ik en ik kijk mijn ogen uit. Lang niet alles wat Tobias heeft geschilderd hangt hier aan de muur of zou überhaupt allemaal in deze kamer passen. Maar deze verzameling is al zo rijk, het is fantastisch om alles bij elkaar te zien. Vijvers met fonteinen, bomen met zowel groene als gele appels, vossen met lange tongen, golvende trams en flamingo’s, vrijende zwanen en zwermen lieveheersbeestjes.
Achter elk schilderij zit een weloverwogen plan. “Ik lag vannacht weer eens wakker dus had tijd om na te denken. Ik schilder vandaag de Bosjes van Pex.” Of één van de andere vele locaties en dorpen die hij als onderwerp nam. Hij tuurt even mysterieus voor zich uit en zegt “Ik heb het helemaal in mijn hoofd”.
“Ik lag vannacht weer eens wakker dus had tijd om na te denken. Ik schilder vandaag de Bosjes van Pex.”
Zijn broer is trots. En dat maakt Tobias zelf ook trots. “Mijn broer heeft een hobby.” Gniffelt hij. Terwijl hij met een royale klodder rood de aanzet geeft voor een nieuwe paddestoel. Met de achterkant van de kwast brengt hij de stippen aan.
In het verleden was dat wat anders. Tobias werkte hard en veel, onder andere bij de post. Hij maakte er de nodige en bijzondere vriendschappen en avonturen mee. We kunnen gerust stellen dat zijn leven turbulent is. Inclusief motorongeluk en weet-ik-hoeveel pinnen in zijn botten. Maar het is de reuma die hem nu in het verzorgingshuis brengt. Waar de andere bewoners met gemak 25 jaar ouder zijn. Hij past hier niet echt. Vriendschappen die hij maakt zijn vaak van korte duur. Maar hij vindt zijn weg.
In het begin ging hij iedere activiteit af. Zo kwam hij ook bij KunstKnuffel binnen rollen. We zien het nog voor ons, 1,5 jaar geleden. Die ochtend druppelden we inkt op nat papier. (….) Tja! Je moet ergens beginnen als je de capaciteiten en persoonlijke interesse van een nieuwe deelnemer wilt leren kennen. Een andere deelnemer tekende bijvoorbeeld wekenlang aan dezelfde boot. Bij Tobias is dat anders. KunstKnuffel duurt van 10 tot 12 uur en dat is zijn tijdslot. We ronden af met een foto van mijn hand die de titel, datum en naam noteren.
Vergroeiingen van zijn lijf maken het er niet makkelijker op. Als hij wakker ligt, is dat vaak van de pijn. “Haal die teen er maar af dokter.” En zo geschiedde. Tobias is niet snel klein te krijgen. (Behalve dan misschien wanneer hij over zijn lieve moeder vertelt.) Met zijn elektrische rolstoel rijdt hij – ofwel naar een begrafenis – of naar de meest rolstoelvriendelijke Action om materialen in te slaan. Zo sijpelt het schilderen door in andere dagen.
Een vroegere thuishulp kwam Tobias onlangs opzoeken. “Ze kon haar ogen niet geloven joh!” Schatert hij. “En ze staat daar en zegt: Dus je kunt ook nog iets anders dan bier drinken! Hahaha!”
En zo is het.
“Het helpt je voorbij jezelf en je eigen kwetsbaarheid en afhankelijkheid te komen”
zegt ook geestelijk verzorger Merle Tip van Florence Houthaghe
“Dat Tobias hierin zijn passie heeft gevonden, is ongelooflijk belangrijk voor zowel kwaliteit van leven als voor zingeving,” geeft ook de geestelijk verzorger van Houthaghe aan.
“Het is echt veel meer dan alleen maar twee uurtjes afleiding en wat te doen te hebben. Dit betreft zijn hele wezen, zijn identiteit. Door zijn ziekte wordt hij dagelijks geconfronteerd met veel pijn en met verlies: verlies van zijn gezondheid, verlies van zijn onafhankelijkheid, maar ook verlies van zijn eigen mogelijkheden. Wie ben je nu je in een verpleeghuis woont? Wat blijft er nog van je over, als mens? Hoe ziet je toekomst er dan nog uit?Je hebt veel innerlijke kracht nodig om daar mee om te gaan.
Die kracht haalt Tobias uit het schilderen. Het zijn momenten van innerlijke rust. Tegelijkertijd geeft hij uiting aan zijn binnenwereld. Hij haalt inspiratie uit bijbelse verhalen en geeft die met veel kleur en symboliek weer op het doek. Dit geeft hem weer een gevoel van regie, het gevoel weer een beetje grip te hebben op je leven, en je weerbaarder te voelen.
Ook helpt het je wereld en wat je overkomt weer iets begrijpelijk te maken. En het geeft je natuurlijk een doel, iets waarvoor je je bed uitkomt. Dat zijn allemaal belangrijke elementen van zingeving. Het helpt je voorbij jezelf en je eigen kwetsbaarheid en afhankelijkheid te komen
Dat hij daarin zo zijn eigen stijl heeft gevonden, vind ik geweldig. En dat is weer te danken aan de artistieke, empathische en professionele begeleiding van Marilou van Kunstknuffel.
Zoals het gezegde luidt: ‘Alleen is niets gedaan’. Je hebt iemand nodig die jou inspireert, motiveert en dit, met verstand van zaken, goed weet te begeleiden.
De kamer van Tobias hangt nu vol met al die kleine kunstwerkjes. Het symboliseert zijn nieuwe identiteit. Hij laat het met trots aan de wereld zien. En terecht, zijn ‘kloostercel’, zoals hij zijn kamer noemt, is nu zijn grote krachtbron.”
Dit blog is geschreven door
— Marilou Klapwijk, KOO-docent
Kunstknuffel is een project dat wij in samenwerking met Florence organiseren.
