Door het procesmatige karakter van de lessen, lopen de verschillende onderdelen van een project vloeiend in elkaar over en duurt een project van Walther meestal 10 tot 15 lessen. Als ik Dijne vraag wat voor vak meester Walther eigenlijk geeft, zegt ze het volgende: “In het begin vooral muziek, maar nu handvaardigheid en muziek in één vak.” Ze weet nog dat ze de lessen in de kleuterklas “supersaai” vond. “Ik had hetzelfde verwacht van de lessen van meester Walther.”, voegt ze toe.

In eerste instantie dacht ze dat lang achter elkaar aan dezelfde opdracht werken ook saai zou zijn, dat je wel een keer iets anders wil doen. Nu weet ze dat ze in de lessen van meester Walther juist veel verschillende dingen doet, zoals met verschillende materialen experimenteren. Dat biedt de afwisseling.

Interdisciplinaire lessen van meester Walther

In groep 5 schreven de leerlingen een muziekstuk met vormen en kleuren (grafische notatie, zie afbeelding hieronder). Eerst kregen ze les over instrumenten en hoe je klank kunt opschrijven. Hierna mochten ze zelf een manier bedenken om klanken te noteren en maakten ze er vervolgens een muziekstuk mee.

In groep 6 maakten de leerlingen een collage compositie. Walther begeleidde het proces waarbij de leerlingen in groepjes nadachten over hoe hun muziekstuk zou moeten klinken. Daarna zijn ze in tijdschriften op zoek gegaan naar plaatjes om in de collage te gebruiken. Dijne en haar groepje maakten een stoere keuze: ze kozen voor een abstracte collage. Toen de collage klaar was, maakten ze er een muziekstuk bij die ze opnamen in de klas.

Dit jaar, groep 7, begon de les met het maken van een hoorspel. Op dit moment hebben de leerlingen het verhaal geschreven en gaan ze aan de slag met het leren maken van geluidsopnames in Bandlab (een muziekapp). Vervolgens nemen ze hun eigen hoorspel op.

Het proces van Dijne

Ik vraag Dijne wat ze het leukst vindt uit de lessen van Walther. “Wat ik het tofste vond? Wanneer we soms muziek hebben opgenomen dan zet meester Walther dat op zijn YouTube account en dan bekijken we dat en dan mag je in de klas overal liggen waar je wilt. We zien dan ook het werk van anderen en dat is leuk.”

Ook geeft ze een inkijkje in die verkennende manier van werken van interdisciplinair onderwijs. Voor de eindopdracht van groep 6 mochten leerlingen hun eigen opdracht bedenken. Ze heeft op aanraden van meester Walther eens iets anders dan kwasten gebruikt voor het schilderen. Ze gebruikte een dop, een kaartspel, een takje, een touw en een spons. Daar ging ze mee experimenteren. De spons verraste haar: “het gebruikte niet te veel verf en werd dus niet te donker, het gaf een leuk patroontje.”

Dijne weet het zelf misschien niet, maar ze is ook een inspiratie geweest voor andere kinderen in de klas: Meester Walther heeft wel eens ideeën van Dijne in de klas gedeeld. Tijdens het componeren van de collage compositie in groep 6, begon Dijne het muziekstuk uit te schrijven met grafische notatie, een manier van muziek opschrijven die ze in groep 5 had geleerd. Meester Walther zag dit en gebruikte dit als voorbeeld voor de klas om te laten zien hoe je deze methode ook kan gebruiken om je muziekstuk voor deze opdracht op te schijven. Een aantal groepjes nam dit idee over. Ze vindt het leuk dat anderen haar idee gebruikten.

De uitdaging bij interdisciplinair werken

Sommige aspecten van het werken als een kunstenaar zijn nog wel lastig voor Dijne. Het onderzoeken en experimenteren focust meer op procesgericht werken, dan op resultaat. Zo benoemt meester Walther vaak dat er geen goed of fout is. Maar het komt wel eens voor dat het antwoord nee is op een vraag. Wat ga je dan doen? Wat Dijne leert is dat deze nee bedoeld is om haar verder te laten denken, om uit te breiden. Er is niet één duidend antwoord of iets mag/niet mag/goed of fout is. Dit kan moeilijk zijn, maar daagt ook uit om meer uit de leerling te halen.

Bij interdisciplinair werken zoek je naar de verbindingen tussen verschillende kunstdisciplines waardoor iets nieuws ontstaat. Je gaat als het ware tussen de disciplines zitten. Omdat dit altijd een proces is en je gaandeweg ontdekt wat werkt en wat minder goed werkt, staat niet alleen het proces van de leerlingen maar ook van de docent centraal. Het durven loslaten van kaders en samen met de leerlingen creëren.

Meester Walther zegt daarover:

“Als docent bedenk je vaak een lessenserie met een bepaald doel in gedachten, hier maak je lessen bij om stap voor stap het doel te behalen.

Bij interdisciplinair werken zit de uitdaging in het loslaten, je bedenkt een kader of een richting waar je heen wilt en bereidt een aantal werkvormen voor. Hiermee ga je met de leerlingen aan de slag en laat je je inspireren door het moment en de leerlingen.

Eigenlijk ontstaat de lessenserie samen met de kinderen. Dit was even wennen, maar werkt voor mij als docent heel bevrijdend en geeft je de mogelijkheid de inhoud van je lessen af te stemmen op de behoefte van de kinderen en de klas.”

Het interdisciplinaire programma maakt onderdeel uit van een onderzoek naar interdisciplinair werken in het primair onderwijs. Een onderzoek dat Krista te Brake, projectleider interdisciplinair kunstonderwijs, in 2021 is gestart met een team van docenten waaronder Walther Eichler. Een van de bevindingen is de routekaart, een instrument waarmee je het artistieke proces van kunstlessen kan monitoren en bewaken. De routekaart wordt op dit moment getest en vervolgens gevisualiseerd en geïmplementeerd.

Dit onderzoek maakt weer onderdeel uit van KOOlab, een investeringsprogramma voor onze docentencommunity om kunstonderwijs te vernieuwen. Als docent kun je jouw eigen idee ontwikkelen of je wordt uitgenodigd om mee te werken aan een concept vanuit een samenwerkingspartner of vanuit KOO.

Krista te Brake – projectleider interdisciplinair

---